Bài giảng Hệ điều hành Linux - Chương 8: Lập trình Shell nâng cao - Lương Minh Huấn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN
CHƯƠNG 8: LẬP TRÌNH SHELL NÂNG CAO
GV: LƯƠNG MINH HUẤN
NỘI DUNG
List
Hàm
III. Buildin command
IV.Mảng
Xử lý trên file
I. LIST
Kết nối các lệnh lại với nhau thực hiện kiểm tra trước khi đưa ra 
một quyết định nào đó
• AND
• OR
I. LIST
Ví dụ: xem xét chương trình sau:
Ta có thể dùng AND để thay thế cho nhiều câu lệnh if như trên
I. LIST
Ví dụ: xem xét chương trình sau:
Ta có thể sử dụng OR để thay thế nhiều câu lệnh if ở trên
I. LIST
AND (&&)
 Thực thi chuỗi lệnh kề nhau, lệnh sau chỉ thực hiện khi lệnh trước
thực thi và trả về kết quả thành công
 Cú pháp: Statement1 && Statement2 && && Statementn
 Kết quả AND trả về true nếu tất cả các Statement đều được thực
I. LIST
Ví dụ:
Kết quả: hello
in else 
I. LIST
OR (||)
 Thực thi chuỗi lệnh kề nhau, nhưng nếu có một lệnh trả về true thì
việc thực thi ngừng lại (lệnh sau chỉ thực hiện khi lệnh trước là
false)
 Cú pháp: Statement1 || Statement2 || || Statementn
 Kết quả OR trả về true nếu một trong các Statement trả về true
I. LIST
Ví dụ:
Kết quả: hello
in if
I. LIST
Ta có thể kết hợp AND và OR để xử lý các vấn đề logic trong
trình:
I. LIST
Để thực hiện một khối lệnh, ta phải sử dụng cặp dấu { } để bọc
khối lệnh lại.
II. HÀM
Shell cho phép chúng ta tạo ra các hàm hoặc thủ tục để thực hiện
các công việc ta cần.
Ta cũng có thể gọi chính các script khác bên trong script đang
hiện.
Tuy nhiên, việc triệu gọi script con thường tiêu tốn nhiều tài
nguyên hơn là triệu gọi hàm.
II. HÀM
Cú pháp:
function name {
statement
}
hay
name () {
statement
}
VD:
II. HÀM
Biến cục bộ: chỉ có hiệu lực bên trong hàm, để khai báo biến
bộ ta dùng từ khóa local ở phía trước biến.
Biến toàn cục: có hiệu lực trên toàn bộ chương trình. Biến toàn
khai báo bình thường, không cần dùng thêm bất kỳ từ khóa nào
II. HÀM
Ví dụ: 
II. HÀM
Hàm có thể trả về một giá trị, để trả về giá trị số, ta dùng lệnh
return.
Để trả về giá trị chuỗi, ta dùng lệnh echo rồi chuyển hướng nội
dung của hàm.
II. HÀM
Cách truyền tham số: Shell không dùng cách khai báo tham số
hàm như các ngôn ngữ lập trình khác. Việc truyền tham số cho
hàm, tương tự như truyền tham số trong dòng lệnh.
Ví dụ: ta truyền tham số cho hàm foo
foo “param1”,“param2”
Lúc bấy giờ, ta dùng các biến $1, $2, $* để thao tác các tham số
II. HÀM
Ví dụ: ta tạo ra chương trình có tên get_name.sh
II. HÀM
Kết quả:
III. BUILD IN COMMAND
Build in command còn gọi là lệnh nội tại, có thể xem lệnh này
những lệnh nội trú trong DOS. Trong quá trình lập trình Shell, 
chúng thường xuyên được sử dụng.
Các lệnh nội tại bao gồm:
 Break
 Continue
 Null command
 Eval
 Exec
 expr
III. BUILD IN COMMAND
Lệnh break: dùng để thoát khỏi một câu lệnh.
Ví dụ: 
III. BUILD IN COMMAND
Lệnh continue: thường dùng bên trong vòng lặp, yêu cầu quay 
thực hiện bước lặp kế tiếp mà không cần thực thi các khối lệnh
lại.
Ví dụ: 
III. BUILD IN COMMAND
Ngoài ra, continue còn cho phép truyền tham số để bỏ qua số lần
lặp cần quay lại.
Ví dụ
III. BUILD IN COMMAND
Null command
 Lệnh : được gọi là lệnh rỗng ( null command)
 Lệnh được dùng với ý nghĩa logic là true
 Nếu fred tồn tại không làm gì, ngược lại in thông báo lỗi
III. BUILD IN COMMAND
eval
 Ước lượng một biểu thức chứa biến
 $foo
 10
III. BUILD IN COMMAND
exec
 Lệnh dùng để gọi một lệnh bên ngoài khác
III. BUILD IN COMMAND
exit n
 Lệnh cho phép thoát khỏi shell gọi nó và trả về trạng thái lỗi n.
 exit rất hữu dụng trong các scripts, nó trả về mã lỗi cho biết script 
thực thi thành công hay không. Mã 0 có nghĩa là thành công.
III. BUILD IN COMMAND
expr
 Lệnh dùng để tính giá trị của biểu thức, được dùng để tính toán biểu
thức khi đổi từ chuỗi sang số
 X=$(($x+1))
 13
III. BUILD IN COMMAND
set: 
 Dùng để áp đặt cho các tham số môi trường.
III. BUILD IN COMMAND
Lấy về kết quả của một lệnh
IV. MẢNG
Khai báo mảng:
 a=(4 -1 2 66 10)
 a=( mot hai ba bon nam sau bay tam chin muoi “muoi mot” “muoi
hai” )
Lấy số phần tử của mảng
 n=${#a[@]}
Lấy giá trị phần tử $i của mảng
 v=${a[$i]} 
Gán:
 a[$i]=1
IV. MẢNG
Ví dụ: định nghĩa 1 mảng:
Hoặc
IV. MẢNG
Ví dụ: in nội dung 1 mảng tại chỉ mục cho trước
Hoặc
IV. MẢNG
Ví dụ: in tất cả giá trị trong mảng.
Hoặc
IV. MẢNG
Ví dụ: in chiều dài của mảng:
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Nhập dữ liệu vào cuối file:
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Xuất dữ liệu từ 1 file ra.
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
awk: xử lý chuỗi
awk là 1 công cụ được thiết kế để làm việc với các dòng dữ liệu
Nó có thể làm việc trên nhiều cột và nhiều dòng của dòng dữ liệu
Nó hỗ trợ nhiều chức năng có sẵn, như là mảng và hàm, trong
ngôn ngữ lập trình C. Lợi thế lớn nhất của nó là tính linh hoạt.
Cấu trúc của 1 kịch bản awk có dạng như sau:
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
kịch bản awk thường bao gồm 3 phần:
 BEGIN{ commands } => chứa các khai báo được thực thi trước
khi awk đọc nội dung dữ liệu
 pattern { commands } => gồm có pattern (các điều kiện) dùng
lọc nội dung các dòng dữ liệu và { commands } là các khai báo
được thực thi trên các dòng trùng khớp với pattern.
 END{ commands } => chứa các khai báo được thực thi
khi awk đọc xong nội dung dữ liệu.
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
 Ký tự đặc biệt
• FS: ký tự phân cách cột
• RS: ký tự phân cách dòng
• NR: tổng số dòng có trong file
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
$ awk '{ print $1 }' /etc/passwd 
$ awk '{ print "" }' /etc/passwd 
$ awk '{ print "hiya" }' /etc/passwd 
$ awk -F":" '{ print $1 $3 }' /etc/passwd 
$ awk -F":" '{ print "username: " $1 "\t\tuid:" $3" }' /etc/passwd 
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
VD:
User.sh
while read line
do
data=`echo $line | awk 'BEGIN{FS="-"}{print $1}'`
if [ "$data" = “ABC" ]
then
echo $line | cut -d- -f2 
break
fi
done < user.txt
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
user.txt
ABC-Nguyen Van A
DEF-Le Thi B
XYZ-Tran Van C
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Xử lý từng dòng trên file
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Câu lệnh sed
 sed là một trong những công cụ mạnh mẽ trong Linux giúp chúng
có thể thực hiện các thao tác với văn bản như tìm kiếm, chỉnh
xóa..
 Khác với các text editor thông thường, sed chấp nhận văn bản
vào có thể là nội dung từ một file có trên hệ thống hoặc từ standard
input hay stdin
Cú pháp:
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Mặc định, sed chỉ in ra các văn bản được thay thế. Để lưu các thay 
đổi này vào cùng 1 tập tin, sử dụng tùy chọn -i
Hoặc chuyển hướng vào file khác:
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Nếu chúng ta sử dụng các cú pháp đã đề cập ở trên, sed sẽ thay
sự xuất hiện đầu tiên của mẫu (pattern) trong mỗi dòng.
Nếu chúng ta muốn thay thế tất cả xuất hiện của mẫu trong
bản, chúng ta cần thêm tham số g vào cuối như sau:
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Nếu chúng ta chỉ muốn thay thế xuất hiện thứ N của mẫu trong văn 
bản, sử dụng dạng /N như sau:
V. XỬ LÝ TRÊN FILE
Xóa các dòng trống là 1 kỹ thuật đơn giản với việc sử dụng sed. 
Các khoảng trống có thể được đối chiếu với biểu thức chính quy 
^$:
BÀI TẬP
Cho người dùng nhập nội dùng vào file
Xuất file
Thay thế 1 từ trong file
Thêm 1 dòng ở vị trí bất kỳ trong file
Kiểm tra trong file có những ký tự số nào?