25 Năm hoạt động khoa học và công nghệ góp phần quan trọng vào quá trình xây dựng và phát triển kiểm toán nhà nước

 
tiễn Việt Nam mà còn góp phần nâng cao uy tín và 
truyền thông về vai trò của KTNN trong công tác 
quản lý và sử dụng tài chính, tài sản công.
 Kết quả NCKH, tóm tắt các đề tài khoa học 
các cấp đã được nghiệm thu được lưu trữ, quản lý 
và phục vụ tốt cho các đối tượng trong và ngoài 
KTNN qua hệ thống Thư viện Khoa học Kiểm 
toán (đặt tại Trường Đào tạo), mạng nội bộ, đặc 
biệt là trang Thông tin Điện tử của KTNN. Ngoài 
ra, còn có tờ “Thông tin Khoa học” phát hành 
nội bộ trong cơ quan KTNN, phát hành mỗi quý 
một số để thông báo các kết quả nghiệm thu đề 
tài NCKH và kinh nghiệm quản lý, tài chính, 
thông tin về tài chính, kế toán, kiểm toán trong 
và ngoài nước. 
 Hoạt động thông tin khoa học đã hỗ trợ việc 
khai thác và thu thập thông tin KH&CN từ các 
nguồn trong và ngoài nước, trong nội bộ Ngành, 
từ các hiệp hội nghề nghiệp quốc tế, các công ty 
kiểm toán lớn quốc tế như Big Four; xử lý, lưu trữ 
và quản lý nguồn thông tin KH&CN; phát hành 
các ấn phẩm khoa học làm diễn đàn nghiên cứu, 
trao đổi của các nhà khoa học, các nhà quản lý, 
các chuyên gia trong và ngoài ngành; cung cấp 
thông tin KH&CN phục vụ hoạt động chuyên môn 
nghiệp vụ và các hoạt động KH&CN khác. Ngoài 
ra, kết quả nghiên cứu khoa học của KTNN là tài 
liệu tham khảo cho các nghiên cứu sinh, học viên 
cao học, Học viện, Trường Đại học, Viện nghiên 
cứu và các nhà khoa học trong việc biên soạn, đổi 
mới các giáo trình, sách giáo khoa và biên soạn các 
sách chuyên khảo.
Kết quả hoạt động hợp tác quốc tế về khoa học 
và công nghệ
Hoạt động hợp tác quốc tế (HTQT) trong lĩnh 
vực KH&CN trong 25 năm qua đã đạt được những 
kết quả đáng ghi nhận, mang lại hiệu quả thiết thực 
trên các mặt sau đây:
• Thông qua hoạt động của các Dự án GTZ, WB, 
ADB và EU... đã cung cấp nhiều thông tin và tư liệu 
khoa học quý giá cho các hoạt động nghiên cứu 
khoa học;
• Các Dự án đã cung cấp tài liệu và hỗ trợ kinh 
phí cho KTNN trong quá trình xây dựng và ban 
hành hệ thống Chuẩn mực kiểm toán của KTNN 
Việt Nam; 
• Các dự án trong giai đoạn 1997-2011 đã hỗ trợ 
cho KTNN một số trang thiết bị phục vụ cho công 
tác nghiên cứu khoa học và đào tạo; tổ chức một số 
cuộc hội thảo khoa học quốc tế về tổ chức và hoạt 
động của các cơ quan KTNN Việt Nam;
• Trong những năm qua, các tổ chức quốc tế 
như ACCA, ICAEW, USAID đã phối hợp chặt chẽ 
với KTNN trong việc tổ chức các hội thảo khoa 
học, tạo diễn đàn trao đổi cho các nhà khoa học 
và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt 
động kiểm toán đáp ứng yêu cầu của Chính phủ và 
Quốc hội.
Trên cơ sở những kết quả của hoạt động nghiên 
cứu khoa học của KTNN trong thời gian qua, nhằm 
tuyên truyền, phổ biến về hoạt động của KTNN 
cho các đại biểu Quốc hội, KTNN đã tổ chức in ấn 
6 tài liệu (trên cơ sở tổng hợp kết quả đề tài nghiên 
cứu và kết quả của các hội thảo khoa học do KTNN 
tổ chức). 
Có thể nói rằng, hoạt động KH&CN của KTNN 
trong thời gian qua đã giải quyết căn bản những 
vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra cho KTNN, góp 
phần tạo ra một bước chuyển biến mạnh mẽ về 
chất lượng và tăng cường hiệu quả, hiệu lực và 
uy tín hoạt động kiểm toán của KTNN. Hai mươi 
lăm năm qua, cùng với quá trình xây dựng và phát 
triển, hoạt động KH&CN theo hướng nghiên cứu 
ứng dụng, chuyên sâu theo từng lĩnh vực làm cơ 
sở phát triển các loại hình, phương pháp và công 
nghệ kiểm toán mới, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ 
25NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 140 - tháng 6/2019
của ngành theo hướng ngày càng chuyên nghiệp 
và hiện đại.
2. Những tồn tại và hạn chế về khoa học và 
công nghệ và thông tin khoa học
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, 
hoạt động KH&CN và thông tin khoa học của 
KTNN trong 25 năm qua cũng còn một số tồn tại, 
hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới để hoạt 
động này tiếp tục có những đóng góp tích cực hơn 
nữa trong quá trình triển khai thực hiện kế hoạch 
hành động thực hiện Chiến lược phát triển KTNN 
đến năm 2020 và những giai đoạn tiếp theo. Các 
hạn chế của hoạt động KH&CN được biểu hiện ở 
một số điểm sau đây:
Về chất lượng hoạt động NCKH: Nhìn chung, 
kết quả nghiên cứu của các đề tài đạt kết quả tốt, 
vừa có tính lý luận vừa có tính ứng dụng cao. Tuy 
nhiên, vẫn còn một số đề tài chất lượng mới chỉ 
đạt yêu cầu, những vấn đề và nội dung nghiên cứu 
chưa có sự đào sâu nghiên cứu, một số vấn đề chưa 
được giải quyết một cách triệt để, các giải pháp đề 
ra còn chung chung, tính ứng dụng chưa cao.
Về tiến độ thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu: Phần 
lớn các đề tài được tổ chức nghiên cứu nghiêm túc 
đảm bảo được tiến độ nghiên cứu. Tuy nhiên, vẫn 
còn không ít đề tài nghiên cứu chậm về tiến độ. 
Tiến độ nghiên cứu không đảm bảo, trước hết đã 
ảnh hưởng trực tiếp đến việc ứng dụng kết quả 
nghiên cứu của đề tài vào thực tiễn ngoài ra còn 
ảnh hưởng đến việc tổ chức đánh giá nghiệm thu 
và công tác quyết toán kinh phí.
Về tính tiên phong, định hướng dẫn dắt hoạt 
động thực tiễn
Có không ít những vấn đề nảy sinh trong thực 
tiễn, nhưng công tác tổ chức triển khai nghiên cứu 
chậm nên công tác lý luận chưa theo kịp sự phát 
triển của thực tiễn hoạt động kiểm toán; chưa làm 
sáng tỏ nhiều vấn đề quan trọng trong tổ chức triển 
khai hoạt động kiểm toán cũng như để phục vụ 
việc hoạch định chiến lược và triết lý hoạt động, 
chưa có luận cứ khoa học chắc chắn để hướng dẫn 
thực tiễn hoặc cung cấp luận cứ khoa học để phục 
vụ kịp thời, giải quyết những vấn đề nảy sinh trong 
quá trình xây dựng và phát triển KTNN; NCKH 
chưa thực sự làm tròn vai chức năng hướng dẫn 
thực tiễn hoạt động kiểm toán; công tác tổng kết 
thực tiễn cũng như việc đánh giá ứng dụng kết quả 
NCKH chưa thường xuyên, chưa kịp thời...
Về đội ngũ cán bộ nghiên cứu khoa học: Mặc dù, 
đã được Lãnh đạo KTNN quan tâm trong chính 
sách tuyển dụng, thu hút nhân tài, đào tạo bồi 
dưỡng tại chỗ, nhưng hiện nay đội ngũ nghiên cứu 
chuyên trách còn quá mỏng, cơ cấu các chuyên 
ngành nghiên cứu chưa hợp lý, kinh nghiệm thực 
tiễn kiểm toán hạn chế nên ảnh hưởng không nhỏ 
đến chất lượng và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ 
nghiên cứu khoa học. 
3. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động 
khoa học và công nghệ và thông tin khoa học
Kế thừa và phát huy thành quả của 25 năm xây 
dựng và phát triển, để tương xứng với vị thế, chức 
năng, nhiệm vụ được giao, để nâng cao chất lượng 
hoạt động nghiên cứu và thông tin khoa học, đáp 
ứng mục tiêu đề ra của KTNN trong thời gian tới, 
công tác nghiên cứu và thông tin khoa học cần chú 
trọng một số giải pháp cụ thể sau đây:
Thứ nhất, phát triển đội ngũ cán bộ nghiên cứu 
khoa học. Lực lượng cán bộ nghiên cứu khoa học 
là nhân tố cơ bản quyết định đến chất lượng và 
hiệu quả của hoạt động nghiên cứu khoa học. Vì 
vậy, để nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học, 
phải tăng cường được đội ngũ cán bộ làm công tác 
nghiên cứu khoa học chuyên trách cả về số lượng 
và chất lượng. Trước hết, KTNN cần phát triển đổi 
ngũ cán bộ nghiên cứu khoa học mạnh cả về số 
lượng và chất lượng; xây dựng kế hoạch, phương 
thức đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ nghiên 
cứu khoa học hiện có và thu hút từ ngoài ngành 
về; tạo điều kiện cho các cán bộ nghiên cứu khoa 
học đi khảo sát, nghiên cứu, học tập kinh nghiệm 
ở nước ngoài và đẩy mạnh hợp tác về nghiên cứu 
26
KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC - 25 NAÊM XAÂY DÖÏNG VAØ TRÖÔÛNG THAØNH
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁNSố 140 - tháng 6/2019
khoa học với các cơ quan nghiên cứu trong nước và 
ngoài nước, cũng như tạo điều kiện để nghiên cứu 
viên tham gia thực tiễn hoạt động kiểm toán tại các 
KTNN chuyên ngành và KTNN khu vực.
Thứ hai, đổi mới cơ chế quản lý, tuyển chọn, 
giao nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, quản lý và 
theo dõi tiến độ nghiên cứu.
Mặc dù, trong thời gian qua, hàng năm, KTNN 
đã xác định rõ định hướng, mục tiêu, yêu cầu về 
hoạt động nghiên cứu để các đơn vị và cá nhân 
nghiên cứu và đăng ký đề tài và sau đó tổ chức xét 
duyệt nhiệm vụ nghiên cứu. Việc làm này đã đem 
lại những tác dụng nhất định trong nghiên cứu; tuy 
nhiên, thông thường những cá nhân tham gia đều 
đưa ra những hướng nghiên cứu vốn là thế mạnh 
của mình (tất nhiên là phải thuyết phục được Hội 
đồng xét duyệt về tính cấp thiết), trong khi đó, có 
nhiều vấn đề thực sự cần thiết và mang lại hiệu quả, 
nhưng do “tính khó và phức tạp” hoặc khó khăn khi 
triển khai nên không ai đăng ký để thực hiện. Do đó, 
trong thời gian tới, cần đổi mới quy trình xét chọn 
và giao nhiệm vụ nghiên cứu khoa học theo hướng:
Đối với đề tài có thể áp dụng cơ chế xét tuyển, 
chọn thầu 
 Đối với loại đề tài này cần áp dụng phương 
thức tuyển chọn theo phương thức xét thầu, bảo 
đảm cho các đơn vị trong và ngoài KTNN đều có 
thể tham gia tuyển chọn. Việc tuyển chọn sẽ do Hội 
đồng tư vấn, xét chọn cấp Ngành quyết định và kết 
quả tuyển chọn phải được thông báo công khai. 
Theo định hướng nghiên cứu đã được thông báo, 
các đơn vị đề nghị những vấn đề thiết thực có tính 
cấp thiết phải nghiên cứu cho Hội đồng Khoa học 
KTNN tổng hợp, sau đó sẽ tổ chức xét thầu.
Đối với các đề tài thực hiện theo phương thức 
giao trực tiếp
Do vậy, bên cạnh việc đấu thầu đề tài, cần có 
cơ chế “giao” những đề tài “khó và phức tạp” này 
cho những cá nhân/đơn vị có khả năng thực hiện 
đề tài hoặc theo cơ chế đặt hàng. Đối với các đề tài 
thực hiện theo phương thức giao trực tiếp thì việc 
lựa chọn tổ chức, cá nhân có năng lực, phẩm chất, 
điều kiện và chuyên môn phù hợp để trực tiếp giao 
nhiệm vụ nghiên cứu khoa học là rất cần thiết và là 
yếu tố quyết định đến tiến độ và chất lượng nghiên 
cứu đề tài, đồng thời phải phân bổ kinh phí hợp lý 
và tương xứng với tính phức tạp của đề tài.
Công tác nghiệm thu
Đối với công tác nghiệm thu cần thực hiện cơ 
chế quản lý đề tài theo kết quả, sản phẩm đầu ra, 
bám sát vào đề cương, thuyết minh và Hợp đồng 
nghiên cứu khoa học đã ký kết để đánh giá đúng 
thực trạng và chất lượng nghiên cứu của đề tài. Sau 
khi nghiệm thu, Văn phòng Hội đồng Khoa học 
KTNN cần thông báo cho lãnh đạo KTNN về kết 
quả nghiên cứu của các đề tài; các buổi nghiệm thu 
cần thông báo công khai rộng rãi hơn và mời thêm 
những tổ chức và cá nhân khác quan tâm đến đề 
tài nghiên cứu cùng tham dự các buổi nghiệm thu 
nhằm giám sát hoạt động nghiên cứu cũng như 
chất lượng nghiên cứu.
Chuyển giao kết quả nghiên cứu
Một trong những vấn đề của công tác nghiên 
cứu khoa học mà KTNN cần chú trọng trong thời 
gian tới đó là phải xây dựng những quy định về cơ 
chế chuyển giao kết quả nghiên cứu như quy định 
các chủ nhiệm đề tài cần phổ biến kết quả nghiên 
cứu của đề tài trên Website của KTNN, đăng trong 
Tạp chí Nghiên cứu Khoa học Kiểm toán và Tờ 
Thông tin Khoa học của Ngành. Ngoài ra, cần tăng 
cường chất lượng của công tác xã hội hóa, in ấn 
phát hành kết quả nghiên cứu và nâng cao hơn nữa 
hiệu quả của công tác quản lý khoa học.
Thứ ba, về tổ chức bộ máy nghiên cứu khoa học. 
Tăng cường đầu tư đúng mức cho cơ quan chuyên 
trách nghiên cứu khoa học của KTNN nhằm đảm 
bảo sự phát triển ngang tầm với tình hình và nhiệm 
vụ của cơ quan khoa học và đào tạo của KTNN 
trong giai đoạn mới, đủ sức đảm đương những 
nhiệm vụ được phân công. Theo định hướng, 
27NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 140 - tháng 6/2019
cần sớm phát triển Trường Đào tạo và Bồi dưỡng 
nghiệp vụ kiểm toán thành Học viện Kiểm toán, 
làm đầu mối tương xứng cho toàn bộ công tác 
nghiên cứu, đào tạo, bồi dưỡng và thông tin khoa 
học của ngành để có những sản phẩm khoa học 
mang tính đặc trưng riêng có của KTNN.
Thứ tư, về tổ chức triển khai các hoạt động 
khoa học hàng năm, cần giao nhiệm vụ chủ trì 
các đề tài khoa học các cấp trong kế hoạch nghiên 
cứu khoa học hàng năm cho Trường Đào tạo và 
Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán và giao cho các 
đơn vị trực thuộc KTNN có liên quan tới nội dung 
nghiên cứu phối hợp nghiên cứu; từng bước thực 
hiện chuyên môn hóa công tác nghiên cứu khoa 
học của KTNN nhằm đảm bảo tính tập trung và 
thống nhất trong hoạt động nghiên cứu khoa học, 
đảm bảo việc quản lý chặt chẽ các đề tài nghiên 
cứu khoa học về tiến độ thực hiện và chất lượng 
của công tác nghiên cứu.
Thứ năm, đổi mới việc phân bổ kinh phí cho 
hoạt động nghiên cứu khoa học. Đổi mới cơ chế tài 
chính cần chú trọng đầu tư có trọng điểm cho các đề 
tài nghiên cứu khoa học có ý nghĩa đối với sự phát 
triển của KTNN, không nên phân bổ bình quân, 
cào bằng như hiện nay; cần nâng cao quyền tự chủ 
về tài chính và nghiên cứu; và cần có cơ chế khuyến 
khích tài chính đối với các đề tài nghiên cứu. Đối 
với những đề tài “khó và phức tạp” cần thiết phải 
tăng cường thêm kinh phí phù hợp để có khả năng 
tổ chức thực hiện. Có như vậy, mới khuyến khích 
được những người tổ chức thực hiện nghiên cứu đề 
tài, nhưng bên cạnh đó, cũng lựa chọn được các chủ 
nhiệm đề tài có “tâm” và đủ “tầm”, có trách nhiệm, 
niềm đam mê trong nghiên cứu.
Thứ sáu, tăng cường hợp tác đối ngoại trong 
nghiên cứu khoa học. Giải pháp này bao gồm việc 
đẩy mạnh hợp tác quốc tế, mở rộng cơ chế chủ 
động hợp tác đối với các đơn vị, cá nhân và cho 
phép các đơn vị, cá nhân tham gia các khóa học, 
các hiệp hội khoa học hoặc tham gia các hội nghị, 
hội thảo khoa học của các tổ chức.
Thứ bảy, các giải pháp khác. Ngoài các giải pháp 
trên, để nâng cao chất lượng hoạt động nghiên cứu 
và thông tin khoa học của KTNN trong thời gian 
tới cần phải chú trọng các giải pháp như cơ chế 
khuyến khích tài chính đối với các sáng tạo trong 
nghiên cứu khoa học; xây dựng chế độ đãi ngộ, 
khen thưởng đúng người, đúng việc và kịp thời đối 
với cá nhân có nhiều thành tích nghiên cứu đóng 
góp cho sự phát triển của KTNN và những công 
trình nghiên cứu khoa học đặc biệt xuất sắc và tạo 
điều kiện thuận lợi để kết quả nghiên cứu khoa học 
được áp dụng vào thực tiễn như tổ chức hội thảo, 
hội nghị, tọa đàm...
Công tác nghiên cứu khoa học của Kiểm toán 
nhà nước trong 25 năm qua đã có những đóng góp 
tích cực và có ý nghĩa đối với quá trình xây dựng 
và phát triển KTNN trong việc hoàn thiện tổ chức, 
bộ máy và hoàn thiện phương pháp chuyên môn 
nghiệp vụ, từng bước góp phần xây dựng KTNN 
trở thành cơ quan kiểm tra tài chính công trách 
nhiệm, uy tín và gia tăng giá trị, góp phần xây dựng 
nền tài chính công minh bạch, bền vững cho đất 
nước, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Quốc hội 
và nhân dân.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luật Khoa học và Công nghệ số 29/2013/
QH13;
2. Nghị định số 08/2014/NĐ-CP của Chính 
phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành 
một số điều của Luật Khoa học và Công 
nghệ 2013;
3. Quy chế tổ chức và quản lý hoạt động khoa 
học của KTNN ban hành theo Quyết định 
số 1714/QĐ-KTNN ngày 29/10/2012 của 
Tổng KTNN;
4. Các Báo cáo tổng kết hoạt động khoa học và 
công nghệ của KTNN và của Trường Đào 
tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán từ 
khi thành lập cho đến nay.
Ngày nhận bài: 29/5/2019
Ngày duyệt đăng: 3/6/2019